Het slechte geweten van Vlaanderen. Aflevering 7: “In het vrye Gent zyn alle menschen broeders” – Over Jacob van Artevelde (1849)
door Kevin Absillis | Feuilleton over het racisme van Hendrik Conscience (1812-1883)

Jacob van Artevelde is de tweede grote roman waarin Conscience inzoomt op de ‘welvarende Vlaamse steden uit de middeleeuwen’. De Antwerpse uitgever Buschmann goot de meer dan zevenhonderd bladzijden in drie fraaie boekdelen met als extraatje een uitvouwbare kaart van het oude Gent. In de roman maakt de lezer kennis met het op historische bronnen…

Het slechte geweten van Vlaanderen. Aflevering 6: “Door de gunstigste gastvryheid aengelokt” – Over De Leeuw van Vlaenderen (1838), De Boerenkryg (1853) en Batavia (1858)
door Kevin Absillis | Feuilleton over het racisme van Hendrik Conscience (1812-1883)

De Leeuw van Vlaenderen, het kan kennelijk nooit genoeg herhaald worden, is een lofzang op de stedelijke burgerelite die zich in de veertiende eeuw aan het losmaken was van feodale beperkingen.[1] Van deze emancipatie zijn Jan Breydel (the muscles) en Pieter Deconinck (the brains) de belichaming. De titel van de roman is dan ook een…

Het slechte geweten van Vlaanderen. Aflevering 5: Racismen
door Kevin Absillis | Feuilleton over het racisme van Hendrik Conscience (1812-1883)

Hendrik Conscience is na zijn dood dus verwikkeld geraakt in een botte ideeënstrijd, die vandaag een schaduw over zijn oeuvre werpt. Dat oeuvre staat in intellectuele kringen bekend als grondig fout en het hoofdbestanddeel van het probleem heet afwisselend rassenhaat, racisme, xenofobie of vreemdelingenfobie. Veel nauwkeuriger worden de aantijgingen zelden geformuleerd, en definities van deze…

Het slechte geweten van Vlaanderen. Aflevering 4: Creatief met Conscience
door Kevin Absillis | Feuilleton over het racisme van Hendrik Conscience (1812-1883)

De interventies van de Van Nu en Straks-ers hebben het vel van Conscience niet kunnen redden. De man die zijn volk leerde lezen werd vanaf de jaren 1920 verder ingelijfd door dat deel van de Vlaamse beweging dat zich zou verliezen in essentialistische illusies rond volk, manhaftigheid, ongerepte tradities en, daarmee almaar onlosmakelijker verbonden, raszuiverheid.…

Het slechte geweten van Vlaanderen. Aflevering 3: Stammenstrijd versus klassenstrijd
door Kevin Absillis | Feuilleton over het racisme van Hendrik Conscience (1812-1883)

De bovenstaande reconstructie lokt de vraag uit waar en wanneer met de thans zo vanzelfsprekende associatie tussen Conscience en racisme een begin werd gemaakt. Welnu, de vroegste sporen ervan zijn aan te treffen nauwelijks enkele jaren na de dood van de schrijver. Een voorbeeld bevat de rubriek ‘Tap in, tap uit’ die Jules De Bleye…

Het slechte geweten van Vlaanderen. Over het racisme van Hendrik Conscience (1812-1883)
door Kevin Absillis | Feuilleton aflevering 1 en 2

Doodgeknuffeld door rechtse krachten en verketterd door intellectuelen en kunstenaars: ziedaar het lot van Hendrik Conscience in Vlaanderen. Meer dan tweehonderd jaar na zijn geboorte is de schrijver, ooit uitbundiger gevierd dan de Rode Duivels vandaag, verveld tot een symbool in een aanslepende cultuuroorlog. Intussen durft geen weldenkend mens zijn boeken nog open te slaan…

De getemde leraar. Wat Nederlandse schoolromans ons over het onderwijs kunnen leren
door Anouk Zuurmond

Toen het afgelopen voorjaar de keukentafel plotseling het klaslokaal werd, ontstonden er levendige discussies over het doel van onderwijs en de rol van de school in de samenleving. Met het sluiten van de scholen merkten veel kinderen en ouders, die zich thuis opeens als leerling en leraar moesten gedragen, dat ‘het eigene’ van de school…

Tekenen des tijds. De tv-serie ‘Kongo’ als graadmeter voor de mentale dekolonisatie in Vlaanderen
door Geert Buelens

Nadat wekenlang Black Lives Matter-optochten door wereldsteden trokken en in België voor de zoveelste keer een debat woedde over de standbeelden van Leopold II, werd op 30 juni de zestigste verjaardag gevierd van de onafhankelijkheid van Congo. Al is ‘gevierd’ allicht een te groot woord; na de betwiste verkiezingen van 30 december 2018 lijkt onder…

‘Vijg die ik ben’. Een postkoloniaal onderzoek naar de white savior in Het dwaallicht
door Bart van Haaster

In De canon onder vuur uit 1991 pleiten literatuurwetenschappers Ernst van Alphen en Maaike Meijer voor een ideologiekritische Nederlandse letterkunde. De ideologiekritiek die tot dan toe is bedreven, beperkte zich ‘voornamelijk tot theoretische verhandelingen’ en leidde ‘zeer weinig tot kritische interpretaties van concrete literaire werken’ (8). Om de Nederlandse letterkunde aan te vullen met een…